Omar Khayyam poems about wine in Persian with English translations

These poems by Omar Khayyam beautifully express the intoxicating allure and symbolism of wine in various aspects of life.

جام می پیشکش کن و برگوی آنچه گفت
آنکس که دلش ز عشق خراب است چه گفت
می خواهم و می دهم آنکس را که می‌خواهد
آنکس که دلش ز خرابی می خواهد چه گفت

Present the wine-filled cup and speak of what it said,
What did it say to the one whose heart is ruined by love?
I desire wine and I give it to the one who desires it,
What did it say to the one who desires ruin?

می را به خواب و باده را به سر
می‌دهم نه بر دل پیر و جوان
چون نیست شود همیشه هست شود
می‌دهم به کس نه به خویشتنان

Wine in sleep and a cup on the head,
I give it not to the old or young heart.
When it becomes non-existent, it becomes eternal,
I give it to others, not to myself.

دل شاد که خون می خورد ز جام
دیدار بوالعجبی در او بدان
نیکویی دل بر همه روحانیان
به جز بوالعجبی نیست در او نشان

Happy is the heart that drinks blood from the cup,
In it, the vision of wonders is present.
The goodness of the heart surpasses all spiritual beings,
Except for the wonder, there is no sign in it.

چون می توان ز پی نشاط جانم
جمله خلق را به جامت مست کنم
پرتو طرب را به شرابم دهی
آتش نیکویی به جامم بست کنم

Since I can make all people drunk with your cup,
How can I enjoy the delight of my soul?
You give the ray of joy through my wine,
I bind the fire of goodness in my cup.

ای ساقی جانم از آن می نوشان
تا برود از دلم همه خون روشان
دستانم بسته شده در ناامیدی
بنگر که چه می کنم در این وقت دان

O my soul's cupbearer, pour the wine,
So that all the blood flows out of my heart.
My hands are tied in despair,
See what I am doing at this moment.

جامی که دست جادویی دارد
می نوش در او و سر نخواهی داشت
درد عشق همچون ناکسی که شود
می‌دهد دمی دل بی‌سر و پاشت

The cup that possesses a magical hand,
Drink the wine in it, and you won't have a headache.
The pain of love, like a flute player,
Gives a headless and footless heart for a moment.

می خور که از جان دوستان جدا شدی
بی می همه عمر در عزل خواهی کشد
نیست جز دریغا در آن کشور هیچ کس
بی طرب ندید و بی شادی می‌خواهد

Drink wine, for you have been separated from the souls of friends,
Without wine, you will live your entire life in seclusion.
Alas, no one in that land but regrets,
Has seen joyless and seeks happiness.

تا خراب چشم و دل نباشی
بی خراب و خرابه خواب نخواهی دید
هر کسی که بی میست چشمش خراب است
می‌دهم می تا بی میست راه نگرید

Until your eyes and heart are ruined,
You won't see dreams without ruin and the ruined.
Every person whose eyes are ruined without wine,
I give them wine so they won't look at the road without wine.